Na łamach Fly4free pojawiło się już kilka relacji z podróży do Budapesztu. Postanowiliśmy podsumować w przystępny sposób wszystkie informacje dotyczące darmowych atrakcji, jakie ma do zaoferowania piękne miasto nad Dunajem.
Wycieczka do stolicy Węgier to doskonały wybór dla osób, które dysponują stosunkowo niewielkim budżetem. Jednocześnie Budapeszt zachwyca tak ogromną liczbą zabytków, że nie sposób obejrzeć ich wszystkich w kilka dni. To miasto, do którego z chęcią wielokrotnie się wraca, by za każdym razem odkrywać nowe miejsca i cieszyć się ich urokiem. Aby w maksymalnym stopniu wykorzystać czas, który mamy do dyspozycji, warto dobrze zaplanować kolejność odwiedzanych atrakcji i zaznaczyć je na mapie.
Promenada naddunajska (Duna-korzó)
Wzdłuż Dunaju, rozdzielającego dwie części miasta: Budę i Peszt, biegnie deptak. Znajdują się przy nim budynki z końca XVIII w., a także liczne rzeźby (np. pomnik Małej Księżniczki (Kiskirálylány), siedzącej na poręczy barierki odgradzającej deptak od torów tramwajowych). Wybrzeże Dunaju w Budapeszcie zostało wpisane na listę obiektów światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Spacer promenadą po stronie Pesztu jest okazją, aby ujrzeć panoramę Starego Miasta i najważniejszych atrakcji znajdujących się na drugim brzegu rzeki (np. Wzgórze Gellerta, Zamek Królewski, Basztę Rybacką, Kościół Macieja). Jeśli zależy nam na czasie, trasę wzdłuż Dunaju możemy również pokonać tramwajem nr 2 (wybrzeżem peszteńskim) lub tramwajem nr 19 (jadącym po stronie Budy). Przy okazji warto wspomnieć, że bilety komunikacji miejskiej w dni robocze obowiązują również na rejsach po Dunaju tramwajami wodnymi należącymi do stołecznych zakładów komunikacyjnych Budapesti Közlekedési Vállalat (BKV) – oczywiście w sezonie letnim.
Idąc promenadą w kierunku Parlamentu, dotrzemy do Széchenyi István tér (dawnego Placu Roosevelta), z którego wyrasta słynny most ozdobiony postaciami lwów. Od północnej strony placu znajduje się neorenesansowy gmach Węgierskiej Akademii Nauk z ozdobną fasadą. Stoją tu pomniki dwóch węgierskich polityków związanych z uczelnią – hrabiego Istvána Széchenyi’ego, będącego założycielem Akademii, oraz jej honorowego członka, Franciszka Deaka, XIX-wiecznego ministra sprawiedliwości Węgier. Na wprost mostu ujrzymy piękny secesyjny budynek Gresham Palace, zbudowany w 1907 r. przez Londyńskie Towarzystwo Ubezpieczeniowe Gresham jako zagraniczna siedziba. Obecnie znajduje się tu hotel Four Seasons, więc bez problemu możemy wejść do środka, by obejrzeć jego wnętrze. Przy placu znajduje się też Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.
Most Łańcuchowy (Széchenyi lánchíd)
Budapeszt może poszczycić się kilkoma mostami, z których ten niewątpliwie zasługuje na szczególną uwagę. Jego oficjalna nazwa pochodzi od nazwiska Istvána Széchenyi’ego, który był pomysłodawcą budowy przeprawy. Majestatyczny most, wzniesiony w latach 1839-1849, zajmuje specjalne miejsce w sercach Węgrów, ponieważ stanowił on pierwsze stałe połączenie Budy i Pesztu. W 1945 r. padł ofiarą Wehrmachtu, który wycofując się z miasta, zaminował wszystkie mosty w Budapeszcie. Rekonstrukcja Mostu Łańcuchowego była jednym z pierwszych przedsięwzięć po wojnie. Ponownie oddano go do użytku w 1949 r., dokładnie w dniu setnej rocznicy otwarcia. Strzegą go wielkie kamienne lwy leżące na postumentach na obu końcach. Długi na 380 m most jest niestety udostępniony dla ruchu kołowego, dlatego piesi i rowerzyści mają do dyspozycji jedynie dwa wąskie chodniki po bokach. To wspaniały punkt widokowy na słynne zabytki po obu stronach rzeki (oprócz widocznych z promenady obiektów, ujrzymy z niego gmach Parlamentu po stronie peszteńskiej).
Zamek Królewski (Budavári Palota)
Do najbardziej reprezentacyjnego miejsca w Budzie możemy dostać się pieszo (za darmo) lub zabytkową kolejką (wstęp płatny). Dolna stacja Budavári Sikló znajduje się obok Mostu Łańcuchowego. Można tu również dojechać autobusem numer 16, 16A lub 116 i wysiąść na przystanku Dísz tér. Przy górnej stacji kolejki na Wzgórzu Zamkowym (Várhegy), przy Placu św. Jerzego (Szent György), znajduje się mały taras widokowy i brama prowadząca do Zamku Królewskiego. Na dziedziniec zamkowy można wejść bezpłatnie.
Zamek Królewski w Budzie został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Majestatyczny budynek zajmuje cały południowy kraniec Wzgórza Zamkowego, będącego najstarszą częścią Budapesztu. Historia królewskiej rezydencji sięga czasów średniowiecza – pierwsze fortyfikacje i zabudowania mieszkalne wybudowano tu w latach 1241-1242. Po zniszczeniach dokonanych przez Turków w XVI w. i odbiciu Węgier przez Habsburgów, wzniesiono w tym miejscu nowy obiekt stylu barokowym, który w 1791 r. został oficjalną siedzibą rodziny królewskiej. Dzisiejszy wygląd, jaki zamek zyskał podczas kolejnej odbudowy po II wojnie światowej, nie jest wierny oryginałowi. We wnętrzach dawnej rezydencji królów znajdują się obecnie liczne muzea, w tym Muzeum Historyczne Budapesztu i Węgierska Galeria Narodowa.
Spacerując po zachodnim dziedzińcu zamkowym warto zwrócić uwagę na fontanną Macieja (Mátyás-kút) z 1904 r., zwaną czasem Fontanną di Trevi Budapesztu. Rzeźba przedstawia scenę polowania – króla Macieja Korwina z martwym jeleniem w otoczeniu ogarów, myśliwych i sokolnika. Po prawej stronie dostrzeżemy postać dziewczyny wpatrującą się w króla.
Na dziedzińcu przed Galerią Narodową znajduje się kolejna fontanna, przedstawiająca dwójkę dzieci mocujących się z ogromną rybą. Na uwagę zasługuje również konny posąg księcia Eugeniusza Sabaudzkiego (dowódcy armii austriackiej,) oraz pomnik Csikósa. Od strony południowej zamek otaczają doskonale zachowane, rozległe fragmenty średniowiecznych murów obronnych, które najlepiej widać z dołu. Najbardziej charakterystyczne elementy dawnych obwarowań stanowi Wielka Basteja (Budavari Nagy Rondella), wieża Buzogány (Buzogánytorony) i Brama Ferdynanda (Ferdinánd-kapu). Ze wschodniej części tarasu Zamku Królewskiego (Vár) podziwiać można wspaniałą panoramę Pesztu. Widać stąd górę Gellérta na południu i Wodne Miasto (Víziváros) rozciągające się u stóp wzgórza. Ten doskonały punkt widokowy dostępny jest całkowicie za darmo – wystarczy zejść na dziedziniec przed wejście do Galerii Narodowej i stanąć w jednym z wykuszy w murach. Pod Wzgórzem Zamkowym rozciąga się kilometrami labirynt jaskiń krasowych i podziemnych grot, które przez wieki służyły mieszkańcom jako piwnice, spiżarnie i schrony. Prawdopodobnie kompleks tuneli został stworzony do celów militarnych. Po raz ostatni został on wykorzystany jako schron podczas II wojny światowej. 2-3 km na północ od Wzgórza Zamkowego znajdują się dwie jaskinie udostępnione dla turystów (Pál-völgyi i Szemlő-hegyi, wstęp płatny).
Węgierska Galeria Narodowa (Magyar Nemzeti Galéria)
Bardzo bogate zbiory prestiżowej Galerii mieszczą się w skrzydłach A, B, C i D Zamku Królewskiego. W każdą trzecią sobotę miesiąca wydawane są darmowe bilety na wystawy stałe dla obywateli EU poniżej 26 roku życia. Bezpłatny wstęp tego dnia przysługuje również każdym 2 osobom dorosłym towarzyszącym członkowi rodziny w wieku poniżej 18 lat. Podczas węgierskich świąt narodowych (15 marca, 20 sierpnia i 23 października) wystawy stałe i czasowe udostępniane są za darmo dla wszystkich odwiedzających. Na co dzień bezpłatny wstęp na wszystkie wystawy obowiązuje tylko w przypadku dzieci w wieku poniżej 6 lat i osób, które przekroczyły 70 rok życia. Darmowe zwiedzanie przysługuje również osobom niepełnosprawnym wraz z jednym opiekunem, osobom zatrudnionym w szkolnictwie podstawowym, średnim i wyższym (na podstawie legitymacji) i posiadaczom międzynarodowej legitymacji prasowej ze zdjęciem. Godziny otwarcia: 10.00-18.00 (od wtorku do niedzieli). Nieczynne w poniedziałki.
Muzeum Historyczne Budapesztu (Budapesti Történeti Múzeum)
W południowo-wschodnim skrzydle zamku Królewskiego mieszczą się zbiory muzeum poświęconego historii Budapesztu od czasów przedhistorycznych do końca II wojny światowej. Bezpłatny wstęp w pierwszą sobotę każdego miesiąca przysługuje studentom posiadającym międzynarodową legitymację studencką ISIC. Na co dzień wstęp wolny obowiązuje tylko w przypadku osób w wieku powyżej 70 lat i posiadaczy międzynarodowej legitymacji prasowej. W terminach od 1 listopada do 28 lutego czynne w godzinach: 10.00 – 16.00. W okresie 1 marca – 31 października: 10.00 – 18.00. Zamknięte w poniedziałki.
Zabytkowe kamienice, uliczki i place Starego Miasta
Na rozległym Wzgórzu Zamkowym, na którym węgierscy królowie budowali swoje rezydencje, zachował się średniowieczny układ głównych ulic. Podczas spaceru po Starym Mieście warto udać się do Dísz tér, gdzie już w okresie średniowiecza zbiegały się najważniejsze szlaki komunikacyjne w mieście. Trójkątny plac położony w południowej części Wzgórza Zamkowego pełnił rolę głównego centrum ówczesnej osady. Znajduje się tu charakterystyczny pomnik Obrońców Ojczyzny w Wiośnie Ludów 1848-49 oraz liczne zabytkowe kamieniczki, którym po wojnie przywrócono oryginalne, barokowe fasady z XVIII wieku. Przy północnym krańcu placu zbiegają się słynne uliczki: Tárnok utca (prowadząca wprost na plac św. Trójcy) i Úri utca. Od południa Dísz tér sąsiaduje z Placem św. Jerzego, od którego oddzielają go pozostałości budynku przedwojennej Kwatery Głównej wojska.
Plac św. Trójcy (Szentháromság tér)
W okolicy placu warto spędzić nieco więcej czasu. Dookoła znajdują się piękne kamienice, w tym biały barokowy budynek dawnego Ratusza, historyczne archiwum i gmach Ministerstwa Finansów. Plac św. Trójcy utworzono na przełomie XVII I XVIII wieku, po oswobodzeniu Budy z rąk Turków i rozpoczęciu akcji odbudowy Wzgórza Zamkowego. Uwagę przyciąga stojąca na środku placu barokowa Kolumna Morowa, będąca powojenną rekonstrukcją pomnika, który został wzniesiony w 1712 r. przez mieszkańców w podzięce Bogu za zakończenie śmiercionośnej epidemii dżumy, która trwała w stolicy przez około 20 lat. U zbiegu ulic Szentháromság i Úri stoi pomnik komendanta hrabiego Andrása Hadika, ukazujący husara dosiadającego swojego wierzchowca. Na tablicy pod pomnikiem umieszczono nazwiska wszystkich wybitnych żołnierzy służących pod jego komendą. Rzeźba cieszy się dużą popularnością dzięki legendzie, która się z nią wiąże. Głosi ona, że dotknięcie męskich atrybutów konia przynosi uczniom i studentom szczęście na klasówkach i egzaminach. Jeśli spojrzymy między tylne nogi rumaka, dostrzeżemy fragment pomnika wypolerowany na złoty kolor 😉 Będąc w tej okolicy można odwiedzić jedną z najstarszych cukierni w Budapeszcie – Ruszwurm. Działa ona nieprzerwanie od 1827 r. i mieści w sobie oryginalne umeblowanie z połowy XIX wieku (kontuar z drewna czereśniowego i mahoniowego).
Ważną atrakcją zlokalizowaną przy Placu św. Trójcy jest neogotycki Kościół Macieja (Mátyás templom), zawdzięczający swą powszechnie używaną nazwę królowi Maciejowi Korwinowi, który szczególnie przyczynił się do rozbudowy świątyni w XV wieku. Oficjalnie kościół ten poświęcony jest Najświętszej Marii Pannie – patronce Węgier. Choć wstęp do niego jest płatny 1000 Ft, warto zatrzymać się i przyjrzeć jego pięknej bryle ze strzelistymi wieżyczkami i kolorowymi dachem, ozdobionym szkliwioną ceramiczną dachówką, ułożoną w efektowne, wielobarwnie mozaiki. Na uwagę zasługuje też ażurowa kamienna wieża kościoła.
Świątynia jest obecnie doskonałą repliką dawnej katedry królewskiej z XIII w., odbudowanej po oblężeniu w 1686 r. W okresie tureckiej okupacji budynek służył jako meczet (Büyük Dżami), a średniowieczne malowidła ścienne zostały wówczas pokryte wapnem. W 1994 r. kościół uległ niewielkim zniszczeniom za sprawą zamachu bombowego.
Pomnik św. Stefana (Szent István lovasszobra)
Konny posąg króla św. Stefana , pierwszego władcy Węgier, zlokalizowany na Placu św. Trójcy, tuż obok Kościoła Macieja i Baszty Rybackiej powstał w 1903 r. Otoczenie rzeźby kolumnadą zadaszonych arkad Baszty Rybackiej miało podkreślać majestat monarchy i znaczenie odlanej z brązu figury. Pomnik ustawiony jest na prostokątnym piedestale, który zdobią płaskorzeźby przedstawiające ważne wydarzenia z okresu panowania króla.
Baszta Rybacka (Halászbástya)
Jeden z głównych symboli Budapesztu stanowi szczególnie urokliwy punkt widokowy, z którego podziwiać można panoramę miasta. Pochodzenie nazwy budowli nie zostało jednoznacznie wyjaśnione, jednak prawdopodobnie zawdzięcza ją średniowiecznemu cechowi rybaków, który mieszkał w tej części wzgórza. Niektórzy historycy wywodzą też nazwę obiektu od znajdującego się tu kiedyś targu rybnego. Fortyfikacje obronne istniały tu już w 1443 r. i stanowiły ważny fragment umocnień miasta, jednak pierwotne obwarowania wykonane były z kamienia i czerwonej cegły. Bajkowe białe mury z romantycznymi wieżyczkami wzniesione w ich miejscu w latach 1895-1902 zaprojektował węgierski architekt Frigyes Schulek. Powojenną odbudowę w dużym stopniu zniszczonego zabytku przeprowadził syn głównego projektanta – János, który wiernie odtworzył dzieło ojca. Obiekt ten został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO.
W sezonie letnim, w okresie od 16 marca do 15 października (w godzinach 9.00-23.00) za wejście na górne piętro budowli pobierana jest opłata w wysokości 600 forintów, w pozostałym okresie roku wstęp jest wolny. Spacerując wzdłuż muru, między ażurowymi arkadkami na dolnym poziomie bez trudu można znaleźć sobie miejsce z równie dobrym widokiem, co na górze. Gdy spojrzymy w lewo, możemy stąd podziwiać wspaniałą bryłę Parlamentu, stojącą na przeciwległym brzegu Dunaju. Jeśli przyjdziemy na Wzgórze Zamkowe wcześnie rano lub późno w nocy, możemy załapać się na gratisowe wejście na Basztę Rybacką, ponieważ obiekt otwarty jest całą dobę, jednak w nocy nie pobiera się opłat za wejście na taras widokowy. Warto przy tym wziąć pod uwagę fakt, że krótko po północy wyłączana jest iluminacja zabytków i mostów Budapesztu.
Aby zejść ze Wzgórza Zamkowego, można w tym miejscu udać się szeroka bramą, ozdobioną płaskorzeźbami , a następnie w dół granitowymi schodami (Jezsuita-lépcső). Jeśli natomiast skierujemy nasze kroki w stronę Bramy Wiedeńskiej,na północnym końcu Wzgórza Zamkowego, oczom naszym ukaże się panorama Wzgórza Róż, Wzgórza Trzech Granic i mieszkalnych dzielnic Budy.
Most Małgorzaty (Margit Híd)
Wybudowany jako drugi po Moście Łańcuchowym, łączy brzeg Budy, Pesztu oraz wyspę Małgorzaty. Ponieważ został wzniesiony w miejscu, w którym Dunaj łączy swoje dwa ramiona, w celu niwelacji siły prądów rzecznych, konstrukcji nadano zakrzywiony kształt. To miejsce na środku mostu, w którym zmienia się kąt przebiegu jego osi, stanowi doskonały punkt obserwacyjny. Roztacza się z niego fantastyczny widok w kierunku południowym na rzekę i jej oba brzegi – doskonale widać stąd Parlament, Wzgórze Gellerta, Zamek Królewski i Basztę Rybacką.
Wyspa Małgorzaty (Margitsziget)
Idąc Mostem Małgorzaty, w połowie drogi kierujemy się krótkim mostkiem na wyspę. Można tu też dojechać tramwajem nr 4, wysiadając na środku mostu. W głąb wyspy jeździ autobus nr 26. To miejsce bardzo popularne wśród amatorów aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu. Wyspę na Dunaju całkowicie pokrywają tereny rekreacyjne i wypoczynkowe. Ten rozległy zielony park był ulubionym miejscem zakochanych od XIX w. Obecnie wyspa stanowi centrum sportowe Budapesztu – znajduje się tu Park Miejski , stadion lekkoatletyczny, korty tenisowe, wypożyczalnia rowerów, alpinarium, plac zabaw oraz zespół krytych i otwartych kąpielisk (profesjonalne baseny im. Alfreda Hajosa, w których trzykrotnie odbywały się Mistrzostwa Europy w pływaniu oraz rekreacyjne baseny Palatinus). Wzdłuż brzegu biegnie dookoła elastyczna ścieżka do joggingu o długości 5,35 km. Północny kraniec wyspy połączony jest z Mostem Arpada.
Wzgórze Gellérta (Gellérthegy)
Wzniesienie, położone na urwistych dolomitowych skałach na zachód od Wzgórza Zamkowego, zostało wpisane na listę dziedzictwa UNESCO. To kolejny charakterystyczny punkt panoramy miasta, z którego rozciąga się fantastyczny widok. Balkony i tarasy wzniesione na zboczu widoczne są z drugiego brzegu rzeki. Na szczyt prowadzą liczne alejki parkowe i schodki. Betonowa droga wiodąca dalej na szczyt jest niezbyt stroma. W okresie kontrreformacji góra uważana była wśród mieszkańców za miejsce zgromadzeń czarownic. Swą nazwę zawdzięcza biskupowi, który według legendy został tu zamordowany przez pogan. W połowie wysokości wzgórza znajduje się pomnik Gellérta trzymającego krzyż, z kolistą kolumnadą. Spod podstawy posągu wypływa źródło tworzące 40-metrowy wodospad. Na południowo-wschodnim krańcu Wzgórza Gellérta znajduje się Pomnik Wolności, wzniesiony po II wojnie światowej. Potężny, odlany z brązu posąg przedstawia kobietę z wzniesionymi w górę rękoma, w których trzyma gałązkę palmową – symbol pokoju i zwycięstwa. Wysoka na 14 m rzeźba, umieszczona na 26-metrowym postumencie, góruje nad miastem i jest widoczna nawet z promenady naddunajskiej. Obok znajdują się jeszcze dwa inne pomniki – jedne z nich ukazuje św. Jerzego walczącego ze smokiem, drugi zaś mężczyznę trzymającego w dłoni pochodnię.
Z poziomu Pomnika Wolności rozciąga się panorama zabudowań Pesztu i południowej części stolicy oraz Wzgórz Budańskich. Ujrzymy stąd również inne znane mosty Budapesztu – zielony XIX-wieczny Most Wolności (Szabadság Híd) i biały Most Elżbiety, łączący Döbrentei tér u podnóża góry Gellérta z placem 15 Marca po stronie Pesztu. Na szczycie Wzgórza Gellerta, po upadku powstania narodowego z 1848 r., za czasów panowania dynastii Habsburgów wzniesiono potężną austriacką cytadelę (Citadella). Wzdłuż murów ustawione zostały repliki dział wykorzystywanych do obrony wzgórza w czasie II wojny światowej oraz fotografie przedstawiające rozwój miasta na przestrzeni lat. Wstęp na taras widokowy na Wzgórzu Gellerta, z którego rozciąga się widok na panoramę Budy, jest bezpłatny.
Na południowym stoku góry, w grocie na wysokości około 25 m nad poziomem Dunaju ukryty jest Kościół Skalny (wstęp płatny 500 Ft, ale w cenie biletu można wypożyczyć audioguide w języku polskim). Wejście znajduje się niedaleko Mostu Wolności. Składa się on z przedsionka i głębiej położonej groty. W jednej z wnęk kościółka znajduje się kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. U podnóża Wzgórza Gellerta znajduje się kąpielisko Rudas z basenem pod turecką kopułą z XVI w. (Rudas Fürdő), przy zjeździe z mostu Elżbiety zlokalizowane są termy Rác (Rác Fürdő), zaś u stóp góry, w secesyjnym Hotelu Gellért znajdują się kolejne słynne łaźnie – Gellért Fürdő (wstęp do wszystkich jest oczywiście płatny).
Aleja Andrássy’ego (Andrássy útca)
To kolejny obiekt znajdujący się na liście UNESCO. Reprezentacyjna aleja biegnie prostopadle do Dunaju. Budowę ulicy rozpoczęto w 1872 r. Swoją obecną nazwę uzyskała w 1885 r. na cześć premiera węgierskiego Gyuli Andrássy’ego. W latach 1893-1896 przedsiębiorstwa Siemens i Halske wybudowały pod aleją pierwsze metro w kontynentalnej części Europy, drugie na świecie po londyńskim (biegnie tu zabytkowa żółta linia metra M1). Najstarszy odcinek budapeszteńskiego metra – tzw. Milenijna Kolej Podziemna – również znajduje się na liście UNESCO. Na odcinku pomiędzy Placem Oktogon a Placem Bohaterów aleja jest bardzo szeroka. Znajdziemy przy niej wiele reprezentacyjnych willi i pałacyków, w których mieszczą się przede wszystkim ambasady. Przy tej ulicy znajduje się też charakterystyczny gmach Domu Terroru – Terror Haza (wstęp płatny), który był siedzibą i więzieniem stalinowskiej policji politycznej ÁVH. Na końcu alei stoi pochodzący z 1884 roku neorenesansowy budynek Opery (Magyar Allami Operaház). Na stronie internetowej da się upolować całkiem niedrogie bilety na niektóre ze spektakli (już od ok. 5 zł), a przy okazji wizyty można obejrzeć wnętrze gmachu Opery.
Plac Bohaterów (Hösök tére)
Wieńczy on aleję Andrasyego od północnego-wchodu. Dojedziemy tu żółtą linią metra. Powstał w XIX w. dla uczczenia tysiąclecia państwowości Węgier. Na środku stoi imponująca 36-metrowa kolumna, zwieńczona posągiem archanioła Gabriela. Pomnik otacza masywna półkolista kolumnada z rzeźbami jeźdźców ustawionymi na cokole. Ukazują one najsłynniejszych i najbardziej zasłużonych przywódców Węgier. Znajdziemy tu m.in. posąg księcia Árpáda oraz jego sześciu wodzów. Na górze kolumnady znajdują się wizerunki Pracy i Dobrobytu, Wiedzy i Chwały oraz posągi boga Wojny i bogini Pokoju. Pomnik Tysiąclecia z posagami najwybitniejszych węgierskich władców i polityków jest największym pomnikiem w Budapeszcie. Plac Bohaterów został wpisany na listę UNESCO.
Z lewej strony placu wznosi się gmach Muzeum Sztuk Pięknych, którego fasada wzniesiona w latach 1900-1906 w stylu neoklasycystycznym stanowi nawiązanie do greckich i rzymskich świątyń. Bezpłatne wejście do obiektu obejmuje tylko dzieci do lat 6 i osoby, które ukończyły 70 lat. Osobom w wieku 6-26 lat i 62-70 lat przysługują bilety ulgowe. Naprzeciwko Muzeum Sztuk Pięknych, po drugiej stronie Placu Bohaterów, stoi Pałac Ekspozycji.
Lasek Miejski (Városliget), nazywany również Parkiem Miejskim lub Wyspą Széchenyiego
Park znajdujący się zaraz za Placem Bahaterów mieści w sobie kilka niewielkich pomników, ogród zoologiczny, sztuczne jezioro, duży plac zabaw dla dzieci i zamek Vajdahunyad. Nieopodal znajduje się staromodne wesołe miasteczko (Vidám Park), cyrk miejski oraz Łaźnie Széchenyi’ego (Széchenyi Gyógyfürdő), do których wstęp jest płatny. Można tu dojechać żółtą linią metra. Lasek Miejski, o powierzchni ponad 100 hektarów, jest drugim najbardziej popularnym terenem rekreacyjnym po Wyspie Małgorzaty. Początkowo park ten znajdował się na przedmieściach stolicy, dziś zlokalizowany jest praktycznie w samym jej centrum. W 1896 r. miała tu miejsce „Wystawa Tysiąclecia”. W parku stoi pomnik Anonima, pierwszego kronikarza węgierskiego. Znajdujący się tu zbiornik wodny zimą przeistacza się w największe sztuczne lodowisko w Europie (Városligeti Műjégpálya). W lecie po stawie można popływać wynajętą łódką. W Lasku mieści się bajkowy Zamek Vajdahunyad (Vajdahunyad vára), będący siedzibą Węgierskiego Muzeum Rolnictwa (wstęp płatny) i Galeria Sztuki Mucsarnok (jw.). Nad jeziorem, naprzeciwko zamku Vajdahunyad, rośnie stary dąb zimozielony, który w 1977 r., po 70 latach spokojnej egzystencji na ulicy Vágány, został przesadzony w obecne miejsce.
Café New York (New York Kávéház)
Przy ulicy Erzsébet körút 9-11,na parterze Hotelu Boscolo, mieści się kawiarnia, określana niekiedy jako najpiękniejsza na świecie. Możemy wejść do niej za darmo, by obejrzeć wnętrze, jednak słodkości z menu są dość drogie (do rachunku doliczana jest opłata za obsługę). Nazwa jednej z najsłynniejszych budapeszteńskich kawiarni pochodzi od nazwy towarzystwa ubezpieczeniowego, które w 1894 r. zleciło w Budapeszcie budowę swej siedziby wybitnemu architektowi Alajosowi Hauszmann. Budynek wzniesiono w stylu eklektycznym, nawiązującym do włoskiego renesansu i baroku. Powstała na parterze kawiarnia, kunsztownie ozdobiona marmurami i brązem, mieści w sobie liczne elementy dekoracyjne, secesyjne rzeźby i freski. Lokal bardzo szybko przekształcił się w miejsce spotkań śmietanki towarzyskiej i centrum kulturalne stolicy. Bywali w niej wielcy artyści, kompozytorzy i pisarze z całego świata, jak chociażby Thomas Mann, Johann Strauss czy Josephine Baker. Wszechobecne złote ornamenty, kryształowe żyrandole, stiuki i ogólna elegancka atmosfera panująca w środku może sprawić, że z początku poczujemy się nieco onieśmieleni, jednak możemy się zrelaksować, bowiem kawiarnię odwiedzają obecnie przede wszystkim typowi turyści.
Kościół św. Anny
Jedna z najpiękniejszych barokowych świątyń w Budapeszcie stoi przy południowym krańcu placu Batthyány tér w Wodnym Mieście. Dojeżdża tu czerwona linia metra nr 2. Z placu położonego bezpośrednio na wprost Parlamentu można zrobić świetne zdjęcie monumentalnej budowli stojącej po drugiej stronie Dunaju. Kościół św. Anny, z dwiema wieżami zwieńczonymi strzelistymi iglicami ze znakiem krzyża, budowany był od 1740 do 1805 r. Powtarzające się powodzie opóźniały zakończenie budowy. W 1945 r. poziom wód gruntowych gwałtownie się podniósł, a woda w podziemiach świątyni zalegała aż do początku 2001 r., kiedy to udało się wypompować ją z krypt i uszczelnić fundamenty. Wnętrze pomalowanego na biało kościoła wyróżnia się kształtem przypominającym elipsę. Potężne, masywne filary ograniczające nawę główną, podtrzymują owalną kopułę ozdobioną barwnymi freskami. W 1985 r. kościół został wyposażony w nowoczesne organy.
Dawna dzielnica żydowska (Erzsébetváros)
Pierwsi Żydzi przybyli do Pesztu pod koniec XVIII w. Na niewielkim obszarze miasta o promieniu kilkuset metrów, od początku XIX w. do II wojny światowej koncentrowało się życie religijne wyznawców judaizmu. Pierwsi osadnicy żydowscy osiedlili się w okolicach Király utca (w 1900 r. 70% mieszkańców ulicy stanowili Żydzi). W dzielnicy żydowskiej możemy obejrzeć Pomnik Holocaustu i secesyjną synagogę przy ulicy Rumbacha. Na placu Herzla przy Károly körút wznosi się pochodząca z 1859 r., wciąż czynna Wielka Synagoga (Nagy Zsinagóga). Po II wojnie światowej przez wiele dziesięcioleci synagoga była zamknięta i została odbudowana w pierwszej połowie lat 90. To największa czynna świątynia żydowska w Europie i druga co do wielkości na świecie (po nowojorskiej). Budowla o 75 m długości i 27 m szerokości może pomieścić 3000 osób. Trzynawowa świątynia została wzniesiona w stylu bizantyjsko-mauretańskim. Szczególnie efektownie prezentuje się ogromna zdobiona fasada i kolorowa elewacja budynku. Wstęp do świątyni jest płatny, jednak warto obejrzeć ją z zewnątrz. W 1931 r. do synagogi dobudowano boczne skrzydło, w którym dziś mieści się Muzeum Historii i Religii Żydowskiej (w cenę wstępu wliczone zwiedzanie Wielkiej Synagogi).
Dworzec Wschodni (Keleti pályaudvar) i Zachodni (Nyugati pályaudvar)
Zabytkowe dworce kolejowe zostały zbudowane jeszcze za czasów Monarchii Austro-Węgierskiej. Leżą po peszteńskiej stronie miasta. Keleti, położony w VIII dzielnicy Józsefváros, jest największą stacją kolejową w Budapeszcie. Wzniesiony w latach 1881-1884 budynek dworca stanowił jedną z najnowocześniejszych stacji kolejowych w Europie. Hala dworcowa kryje w sobie interesujące pomniki i freski. Część frontową gmachu zdobią cztery rzeźby, zrekonstruowane po tym jak zniknęły w latach 30. XX w. ze słupów pod dworcowym zegarem. Z dworca kursują bezpośrednie pociągi do Warszawy Wschodniej i Krakowa Głównego.
Nyugati, położony w VI dzielnicy Terézváros, jest najstarszym dworcem w Budapeszcie, z 1877 roku. Wcześniej była tu stacja końcowa pierwszej węgierskiej linii kolejowej (Pest-Vác), wybudowanej w 1846 r. Pierwszy budynek został jednak rozebrany. Nowy dworzec został wzniesiony przez spółkę Gustawa Eiffela, zanim jeszcze zaprojektował on słynną paryską wieżę. W budynku dworca i w jego otoczeniu nakręcono fragmenty filmu Mission Impossible Ghost Protocol z 2011 r.
Wzgórze Jana (János Hegy) i Wieża Elżbiety (Erzsébet kilátó)
Z najwyższego szczytu Budapesztu, położonego w północno-zachodniej części miasta, można podziwiać piękną panoramę stolicy Węgier. Przy sprzyjającej pogodzie, rozciąga się stąd widok na odległość 75-80 km. Na szczycie znajduje się wieża widokowa z początku XX w., która została zaprojektowana przez tego samego architekta, który stworzył Basztę Rybacką. Wieża Elżbiety stanowi niezwykły punkt widokowy na całe miasto oraz na mniejsze miejscowości w jego okolicy. Wstęp na wieżę jest bezpłatny. Można tu dotrzeć wyciągiem krzesełkowym libegő (800 Ft w jedną stronę) z dolnej stacji Zugliget, gdzie z kolei dostaniemy się autobusem nr 291 z Dworca Zachodniego. Można też skorzystać z kolejki zębatej (bilety BKV), by następnie przesiąść się na kolejkę dziecięcą (600 Ft) i odcinek na sam szczyt pokonać pieszo.
Parlament (Országház) – od stycznia 2013 r. zwiedzanie płatne, warto obejrzeć z zewnątrz!
Niestety od 2 stycznia 2013 r. bezpłatnie obejrzymy już tylko bryłę budynku. Wspominamy o nim, ponieważ fasada obiektu jest na tyle interesująca, że Parlament warto obejść dookoła i dokładnie obejrzeć z zewnątrz. Dojeżdża tu czerwona linia metra (stacja Kossuth tér). Do końca grudnia 2012 r. obywatele UE mogli zwiedzić wnętrza Parlamentu za darmo (okazując zaproszenie zamówione przez Internet), jednak wprowadzono opłatę za wstęp w wysokości 1.750 Ft (875 Ft dla osób w wieku poniżej 18 lat). Aby uniknąć czekania w kolejce, bilet wstępu warto zakupić przez Internet. Główne wejście zlokalizowane jest po przeciwnej stronie – przy Kossuth Lajos tér. Na placu stoją pomniki węgierskich bohaterów narodowych – Franciszka II Rakoczego (przywódcy wielkiego powstania antyhabsburskiego na Węgrzech) i Lajosa Kossutha (przywódcy rewolucji węgierskiej). Obok mieści się Muzeum Etnograficzne.
Spacer dookoła Parlamentu to całkiem długa wycieczka. Budowla o długości 268 m i szerokości 123 m budzi zachwyt nie tylko ze względu na swój rozmiar. Ogromna bryła gmachu wzorowanego na parlamencie londyńskim zachwyca przede wszystkim strzelistą zębatą fasadą o długości 125 m, ozdobioną 88 postaciami władców węgierskich. Nad głównym wejściem znajduje się posąg przedstawiający Oświecenie w rydwanie ciągniętym przez trzy konie. Obok ustawiono figury będące uosobieniem Prawa i Prawodawstwa. Symetryczne skrzydła, mieszczące Zgromadzenie Narodowe, dochodzą do gigantycznej kopuły, wysokiej na 96 metrów. Styl architektoniczny obiektu określany jest najczęściej jako eklektyczny. Zewnętrzna ornamentacja bryły budynku utrzymana jest co prawda w stylu neogotyckim, jednak centralnie umieszczona kopuła w gotyku praktycznie nie występowała. Wewnętrzne przestrzenie stanowią nawiązania do renesansu i baroku.
Imponujący budynek Parlamentu stanowi kolejny symbol Budapesztu. Jego budowa trwała 17 lat (1885-1902). Gmach postanowiono wznieść na podmokłym, bagnistym terenie, który najpierw należało osuszyć i umocnić. Budowla wybudowana została z rozmachem, w czasach gdy Węgry stanowiły połowę potęgi Austro-Węgier. Na powierzchni 17000 metrów kwadratowych, w 691 pomieszczeniach znajdują się siedziby większości instytucji rządowych stolicy. Fasada od strony rzeki znajduje się na tyle blisko brzegu, że od strony Pesztu nie da się jej sfotografować w całości. Najpiękniej budynek prezentuje się z drugiej strony Dunaju, szczególnie wieczorem, kiedy jest wspaniale oświetlony.
Ulica Váci (Váci utca)
Najsłynniejsza ulica i najważniejszy pasaż Budapesztu. To atrakcja głównie dla zakupoholików. Wzdłuż głównej promenady handlowej stolicy Węgier ulokowane są luksusowe hotele, galerie sztuki, eleganckie butiki, sklepy z pamiątkami, kawiarnie, kluby i restauracje (wszystko droższe niż gdzie indziej).
Wielka Hala Targowa (Vásárcsarnok)
Największe zadaszone targowisko stolicy zlokalizowane jest w Peszcie, zaraz przy zjeździe z Mostu Wolności. Charakterystyczny gmach o stalowej konstrukcji pochodzi z końca XIX w. Można w niej zakupić lokalne wyroby: pastę paprykową (csípős = ostra), tradycyjne węgierskie obrusy, serwety ludowe, wyroby ze szkła, sznury suszonej papryki, salami, wino Tokaj, Egri Bikaver, Unicum, węgierskie lalki. Górne piętro okalają bary serwujące typowe potrawy narodowej kuchni (np. zupa gulaszowa, langosze). Koło placu Batthyány’ego, tuż obok Kościoła Św. Anny znajduje się inna hala targowa.
Aby dowiedzieć się, jak tanio zjeść w Budapeszcie, zajrzyjcie do specjalnego wątku na naszym forum.
Darmowe wstępy do muzeów
Co roku w maju w Budapeszcie organizowana jest festiwal Múzeumok Majálisa (w tym roku trwał on w dniach 11-12 maja), podczas którego można odwiedzić ok. 100 muzeów za darmo. Z kolei z okazji letniego przesilenia muzea są czynne w godzinach nocnych, turystom zapewniane są autobusy kursujące między poszczególnymi obiektami. Jednak drugie przedsięwzięcie nie jest całkowicie bezpłatnym wydarzeniem – w cenie karnetu na Noc Muzeów za 1500 forintów (ulgowy 600 Ft) możemy zwiedzić wiele wybranych muzeów w jedną noc. Dodatkowo w czasie węgierskich świąt narodowych (m.in. 15 marca, 20 sierpnia i 23 października) niektóre muzea udostępniają odwiedzającym swoje wystawy bezpłatnie.
W Budapeszcie organizowane są darmowe wycieczki z przewodnikiem mówiącym w języku angielskim (w praktyce obowiązuje opłata „co łaska”).
Stolica Węgier oferuje tak wiele bezpłatnych atrakcji, że trudno zebrać je wszystkie w formie jednego zestawienia. Ogółem w mieście znajdują się aż 223 muzea i galerie oraz liczne kościoły, pałace, kamienice, pomniki, zabytki z czasów starożytnych i z okresu okupacji tureckiej. Zachęcamy do uzupełniania w komentarzach informacji o najciekawszych bezpłatnych atrakcjach.
